Η δραστηριότητα διάδοσης πραγματοποιήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης, στο Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο. Το κοινό ενημερώθηκε για την πρόοδο και τα αποτελέσματα του έργου, ενώ η συζήτηση επικεντρώθηκε στις νέες ευκαιρίες απασχόλησης για τους κοινωνικούς επιστήμονες.
Η δραστηριότητα διάδοσης πραγματοποιήθηκε στη Μπάνια Λούκα, στο Πανεπιστήμιο Μπάνια Λούκα. Το κοινό ενημερώθηκε για την πρόοδο και τα αποτελέσματα του έργου, ενώ η συζήτηση επικεντρώθηκε στις νέες ευκαιρίες απασχόλησης για τους κοινωνικούς επιστήμονες.
Το τελικό συνέδριο του έργου πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 18 Οκτωβρίου 2024, στη Λευκωσία. Οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να παρουσιάσουν τις εργασίες τους και να λάβουν ανατροφοδότηση. Νέες ιδέες ανταλλάχθηκαν μεταξύ όλων των συμμετεχόντων και ήταν προφανές ότι υπάρχει μεγάλο περιθώριο βελτίωσης στον τομέα της κοινωνικής επιχειρηματικότητας σε όλες τις χώρες εταίρους.
Η 4η συνάντηση των εταίρων πραγματοποιήθηκε στη Λευκωσία (17 Οκτωβρίου 2024). Όλοι οι εταίροι είχαν την ευκαιρία να συζητήσουν για τις δραστηριότητες που υλοποιήθηκαν καθ' όλη τη διάρκεια του έργου και για το πώς αυτό φτάνει στην ολοκλήρωσή του. Επίσης, συζητήθηκαν νέες ιδέες για συνεργασία.
Η δραστηριότητα διάδοσης πραγματοποιήθηκε στη Λεμεσό, στο Πανεπιστήμιο Frederick. Το κοινό ενημερώθηκε για την πρόοδο και τα αποτελέσματα του έργου, ενώ η συζήτηση επικεντρώθηκε στις νέες ευκαιρίες απασχόλησης για τους κοινωνικούς επιστήμονες.
Η 3η δια ζώσης συνάντηση πραγματοποιήθηκε στη Λιθουανία (27-28 Μαΐου 2024). Η καθηγήτρια Ingrida Baranauskiene φιλοξένησε τη συνάντηση στο Πανεπιστήμιο Klaipeda. Οι εταίροι είχαν την ευκαιρία να συζητήσουν για όλες τις δραστηριότητες του έργου, ιδίως κατά τη διάρκεια/μετά την παράδοση της εκπαίδευσης, ενώ έχουμε ήδη αρχίσει να οργανώνουμε το τελικό συνέδριό μας στη Λευκωσία (18 Οκτωβρίου 2024). Μείνετε συντονισμένοι!
Η υλοποίηση της εκπαίδευσης σε κοινωνικούς επιστήμονες στην Κύπρο, την Βοσνία-Ερζεγοβίνη και την Ελλάδα.
Στο ταχέως εξελισσόμενο τοπίο της κοινωνικής επιχειρηματικότητας, έχει αναδυθεί μια συμβιωτική σχέση μεταξύ των κοινωνικών επιχειρήσεων και της δύναμης του crowdfunding. Καθώς οι παραδοσιακές πηγές χρηματοδότησης έχουν συχνά αποτύχει να καλύψουν τις μοναδικές ανάγκες των οργανώσεων με γνώμονα τον σκοπό, το crowdfunding έχει αναδειχθεί ως ένα μετασχηματιστικό εργαλείο που δίνει τη δυνατότητα στις κοινωνικές επιχειρήσεις να αποκτήσουν πρόσβαση στους πόρους που χρειάζονται για να κλιμακώσουν τον αντίκτυπό τους και να αντιμετωπίσουν πιεστικές κοινωνικές προκλήσεις.
Το crowdfunding, στον πυρήνα του, είναι η πρακτική της συγκέντρωσης μικρών χρηματικών ποσών από μεγάλο αριθμό ανθρώπων, συνήθως μέσω διαδικτυακών πλατφορμών. Αυτός ο εκδημοκρατισμός της χρηματοδότησης έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα ελκυστική οδός για τις κοινωνικές επιχειρήσεις, οι οποίες συχνά δυσκολεύονται να προσελκύσουν την προσοχή και την υποστήριξη των παραδοσιακών επενδυτών, οι οποίοι μπορεί να επικεντρώνονται περισσότερο στις οικονομικές αποδόσεις παρά στον κοινωνικό αντίκτυπο.
Ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα που προσφέρει το crowdfunding στις κοινωνικές επιχειρήσεις είναι η δυνατότητα αξιοποίησης της δύναμης της κοινότητάς τους. Οι κοινωνικές επιχειρήσεις, από τη φύση τους, είναι βαθιά ριζωμένες στις κοινότητες που εξυπηρετούν και το ήθος τους με γνώμονα την αποστολή τους βρίσκει απήχηση σε έναν αυξανόμενο αριθμό ατόμων με κοινωνική συνείδηση. Οι πλατφόρμες χρηματοδότησης από το πλήθος παρέχουν σε αυτές τις κοινωνικές επιχειρήσεις ένα ισχυρό κανάλι άμεσης επικοινωνίας με τους υποστηρικτές τους, επιτρέποντάς τους να μοιραστούν τις ιστορίες τους, να παρουσιάσουν τον αντίκτυπό τους και να συγκεντρώσουν τη συλλογική υποστήριξη ομοϊδεατών τους.
Αυτή η προσέγγιση της συγκέντρωσης κεφαλαίων με γνώμονα την κοινότητα έχει πολλά οφέλη για τις κοινωνικές επιχειρήσεις. Πρώτον, τους επιτρέπει να έχουν πρόσβαση σε μια σημαντικά ευρύτερη δεξαμενή δυνητικών υποστηρικτών, πολύ πέρα από τα παραδοσιακά όρια των θεσμικών επενδυτών ή των τοπικών φιλανθρωπικών δικτύων. Αξιοποιώντας την παγκόσμια εμβέλεια των πλατφορμών crowdfunding, οι κοινωνικές επιχειρήσεις μπορούν να προσελκύσουν υποστηρικτές από όλο τον κόσμο που μοιράζονται τις αξίες τους και είναι πρόθυμοι να συνεισφέρουν στον σκοπό τους.
Δεύτερον, η ίδια η πράξη του crowdfunding μπορεί να χρησιμεύσει ως ισχυρό εργαλείο μάρκετινγκ και επικύρωσης για τις κοινωνικές επιχειρήσεις. Η επιτυχής ολοκλήρωση μιας εκστρατείας crowdfunding όχι μόνο παρέχει την απαραίτητη χρηματοδότηση αλλά και σηματοδοτεί στο ευρύτερο κοινό ότι η αποστολή και οι λύσεις της επιχείρησης έχουν απήχηση σε μια σημαντική ομάδα υποστηρικτών. Αυτή η επικύρωση μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντική στα αρχικά στάδια της ανάπτυξης μιας κοινωνικής επιχείρησης, καθώς συμβάλλει στην οικοδόμηση αξιοπιστίας, στην προσέλκυση πρόσθετων επενδυτών και στο άνοιγμα θυρών για νέες συνεργασίες και ευκαιρίες.
Επιπλέον, η διαδικασία χρηματοδότησης από το πλήθος συχνά ενισχύει μια βαθύτερη αίσθηση δέσμευσης και ιδιοκτησίας μεταξύ των υποστηρικτών μιας κοινωνικής επιχείρησης. Συμβάλλοντας άμεσα στην επιτυχία της επιχείρησης, οι εν λόγω υποστηρικτές επενδύουν στη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και τον αντίκτυπό της. Αυτή η αίσθηση συμμετοχής των ενδιαφερομένων μπορεί να μεταφραστεί σε συνεχή υποστήριξη, προώθηση από στόμα σε στόμα και ακόμη και σε περαιτέρω οικονομική υποστήριξη καθώς η επιχείρηση συνεχίζει να κλιμακώνεται και να εξελίσσεται.
Η συμβιωτική σχέση μεταξύ των κοινωνικών επιχειρήσεων και του crowdfunding επεκτείνεται επίσης στις μοναδικές ανάγκες χρηματοδότησης αυτών των οργανώσεων με γνώμονα τον σκοπό. Σε αντίθεση με τις παραδοσιακές κερδοσκοπικές επιχειρήσεις, οι κοινωνικές επιχειρήσεις συχνά χρειάζονται ένα συνδυασμό οικονομικών πόρων, συμπεριλαμβανομένων επιχορηγήσεων, δανείων και επενδύσεων σε μετοχές, για να διατηρήσουν τις δραστηριότητές τους και να κλιμακώσουν τον αντίκτυπό τους. Οι πλατφόρμες crowdfunding έχουν προσαρμοστεί για να εξυπηρετήσουν αυτό το ποικίλο τοπίο χρηματοδότησης, παρέχοντας στις κοινωνικές επιχειρήσεις πρόσβαση σε μια σειρά μοντέλων crowdfunding, όπως εκστρατείες που βασίζονται σε ανταμοιβές, μετοχές και δωρεές.
Αυτή η ευελιξία επιτρέπει στις κοινωνικές επιχειρήσεις να προσαρμόζουν τη στρατηγική τους για τη χρηματοδότηση από το πλήθος στο συγκεκριμένο στάδιο της ανάπτυξής τους και στο είδος της χρηματοδοτικής υποστήριξης που χρειάζονται. Για παράδειγμα, οι κοινωνικές επιχειρήσεις που βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο μπορούν να αξιοποιήσουν το crowdfunding με βάση την ανταμοιβή για να επικυρώσουν την ιδέα τους, να δημιουργήσουν μια κοινότητα υποστηρικτών και να εξασφαλίσουν αρχική χρηματοδότηση. Καθώς ωριμάζουν, οι επιχειρήσεις αυτές μπορούν στη συνέχεια να μεταβούν σε crowdfunding με βάση το μετοχικό κεφάλαιο για να προσελκύσουν επενδυτές που ευθυγραμμίζονται με την κοινωνική τους αποστολή και τις αναπτυξιακές τους φιλοδοξίες.
Επιπλέον, η άνοδος των εξειδικευμένων πλατφορμών crowdfunding που επικεντρώνονται στον κοινωνικό αντίκτυπο και τη βιωσιμότητα έχει ενισχύσει περαιτέρω τη σύνδεση μεταξύ των κοινωνικών επιχειρήσεων και του crowdfunding. Αυτές οι πλατφόρμες, όπως η ενότητα "Projects We Love" του Kickstarter ή η κάθετη ενότητα "Generosity" του Indiegogo, επιμελούνται και αναδεικνύουν τις κοινωνικές επιχειρήσεις, παρέχοντάς τους ενισχυμένη προβολή και πρόσβαση σε μια πιο στοχευμένη ομάδα κοινωνικά ευαισθητοποιημένων υποστηρικτών.
Καθώς το οικοσύστημα των κοινωνικών επιχειρήσεων συνεχίζει να εξελίσσεται, ο ρόλος του crowdfunding αναμένεται να γίνει ακόμη πιο αναπόσπαστος για την επιτυχία και τη βιωσιμότητα αυτών των οργανισμών με γνώμονα την αποστολή. Παρέχοντας στις κοινωνικές επιχειρήσεις μια ευέλικτη, καθοδηγούμενη από την κοινότητα πηγή χρηματοδότησης, το crowdfunding έχει τη δυνατότητα να εκδημοκρατίσει την πρόσβαση σε κεφάλαια, να ενισχύσει καινοτόμες λύσεις και να επιταχύνει τον θετικό αντίκτυπο της κοινωνικής επιχειρηματικότητας σε παγκόσμια κλίμακα.
Εν κατακλείδι, η συμβιωτική σχέση μεταξύ των κοινωνικών επιχειρήσεων και του crowdfunding αποτελεί απόδειξη της δύναμης της αξιοποίησης της συλλογικής υποστήριξης μιας κοινωνικά ευαισθητοποιημένης κοινότητας. Αξιοποιώντας την εμβέλεια, την ευελιξία και την επικύρωση που προσφέρουν οι πλατφόρμες crowdfunding, οι κοινωνικές επιχειρήσεις μπορούν να εξασφαλίσουν τους πόρους που χρειάζονται για να κλιμακώσουν τον αντίκτυπό τους, να ενισχύσουν τους δεσμούς τους με την κοινότητά τους και να συμβάλουν στη δημιουργία ενός πιο δίκαιου και βιώσιμου μέλλοντος.
Καθώς το οικοσύστημα των κοινωνικών επιχειρήσεων συνεχίζει να αναπτύσσεται και να εξελίσσεται σε ολόκληρη την Ευρώπη, η διαθεσιμότητα ποικίλων οικονομικών πόρων και κινήτρων έχει γίνει ολοένα και πιο κρίσιμη για την επιτυχία και τη βιωσιμότητα αυτών των οργανώσεων με γνώμονα τον σκοπό. Σε αντίθεση με τις παραδοσιακές κερδοσκοπικές επιχειρήσεις, οι κοινωνικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν συχνά μοναδικές οικονομικές προκλήσεις λόγω της διπλής εστίασής τους στη δημιουργία τόσο κοινωνικού αντίκτυπου όσο και οικονομικών αποδόσεων. Ωστόσο, στο ευρωπαϊκό τοπίο παρατηρείται ένας πολλαπλασιασμός καινοτόμων χρηματοδοτικών μέσων και μηχανισμών στήριξης που έχουν σχεδιαστεί για την ενδυνάμωση και την ενίσχυση των κοινωνικών επιχειρήσεων.
Ένα από τα κύρια οικονομικά πλεονεκτήματα που απολαμβάνουν οι κοινωνικές επιχειρήσεις στην Ευρώπη είναι η πρόσβαση σε εξειδικευμένες πηγές χρηματοδότησης. Τα τελευταία χρόνια, αρκετές ευρωπαϊκές χώρες έχουν δημιουργήσει ειδικά κοινωνικά επενδυτικά ταμεία, επενδυτικά οχήματα αντίκτυπου και πρωτοβουλίες επιχειρηματικής φιλανθρωπίας που ανταποκρίνονται ειδικά στις ανάγκες των κοινωνικών επιχειρήσεων. Αυτά τα εξειδικευμένα ταμεία παρέχουν συχνά έναν συνδυασμό επενδύσεων σε μετοχές, δάνεια και επιχορηγήσεις, προσαρμοσμένο στο συγκεκριμένο στάδιο και τις απαιτήσεις της κοινωνικής επιχείρησης.
Για παράδειγμα, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (ΕΤΕ), θυγατρική της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη διοχέτευση χρηματοδοτικών πόρων προς τις κοινωνικές επιχειρήσεις. Το ΕΤΕ διαχειρίζεται διάφορα προγράμματα, όπως το Social Impact Accelerator και το Social Enterprise Finance Facility, τα οποία προσφέρουν χρηματοδότηση με ίδια κεφάλαια και χρέος σε κοινωνικές επιχειρήσεις σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Οι πρωτοβουλίες αυτές όχι μόνο παρέχουν τα πολυπόθητα κεφάλαια, αλλά και αξιοποιούν την εμπειρογνωμοσύνη και τα δίκτυα του ΕΤΕ για τη στήριξη της ανάπτυξης και της εξέλιξης των κοινωνικών επιχειρήσεων.
Εκτός από τις εξειδικευμένες πηγές χρηματοδότησης, πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν επίσης θεσπίσει φορολογικά κίνητρα και χρηματοδοτικά μέσα που ωφελούν ειδικά τις κοινωνικές επιχειρήσεις. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν φορολογικές απαλλαγές, μειωμένους φορολογικούς συντελεστές ή εκπτώσεις εισφορών κοινωνικής ασφάλισης για τις εγγεγραμμένες κοινωνικές επιχειρήσεις που πληρούν ορισμένα κριτήρια σχετικά με τον κοινωνικό αντίκτυπο, τη διακυβέρνηση και την επανεπένδυση των κερδών τους.
Για παράδειγμα, στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι κοινωνικές επιχειρήσεις μπορούν να επωφεληθούν από το σύστημα Community Investment Tax Relief (CITR), το οποίο επιτρέπει στους επενδυτές να διεκδικήσουν φορολογικές πιστώσεις για την παροχή δανειακής ή μετοχικής χρηματοδότησης σε διαπιστευμένα χρηματοδοτικά ιδρύματα κοινοτικής ανάπτυξης (CDFIs) που υποστηρίζουν κοινωνικές επιχειρήσεις. Ομοίως, στην Ιταλία, οι κοινωνικοί συνεταιρισμοί απολαμβάνουν μειωμένο συντελεστή φόρου εισοδήματος εταιρειών, καθώς και απαλλαγές από ορισμένους φόρους επί των οικονομικών τους δραστηριοτήτων.
Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εφαρμόσει διάφορα προγράμματα επιχορηγήσεων και χρηματοδοτικά σχήματα που ανταποκρίνονται στις ανάγκες των κοινωνικών επιχειρήσεων. Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), μία από τις μεγαλύτερες πηγές χρηματοδότησης κοινωνικών πρωτοβουλιών στην ΕΕ, έχει διαθέσει σημαντικούς πόρους για τη στήριξη της ανάπτυξης και της κλιμάκωσης των κοινωνικών επιχειρήσεων σε όλα τα κράτη μέλη. Μέσω του ΕΚΤ, οι κοινωνικές επιχειρήσεις μπορούν να έχουν πρόσβαση σε επιχορηγήσεις, τεχνική βοήθεια και υποστήριξη για την ανάπτυξη ικανοτήτων ώστε να ενισχύσουν τις δραστηριότητές τους και να επεκτείνουν τον αντίκτυπό τους.
Επιπλέον, το πρόγραμμα LIFE της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το οποίο επικεντρώνεται στην περιβαλλοντική και κλιματική δράση, και το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας "Ορίζοντας Ευρώπη" έχουν επίσης συμπεριλάβει τις κοινωνικές επιχειρήσεις ως επιλέξιμους δικαιούχους, παρέχοντάς τους πρόσβαση σε χρηματοδότηση και πόρους προσαρμοσμένους στους συγκεκριμένους τομείς εστίασής τους.
Πέρα από τις παραδοσιακές πηγές χρηματοδότησης, οι κοινωνικές επιχειρήσεις στην Ευρώπη έχουν επίσης επωφεληθεί από την άνοδο των καινοτόμων χρηματοδοτικών μέσων, όπως τα ομόλογα κοινωνικού αντίκτυπου και τα κοινωνικά κεφάλαια επιχειρηματικού κινδύνου. Τα εργαλεία αυτά κινητοποιούν ιδιωτικές επενδύσεις για τη χρηματοδότηση κοινωνικών έργων, με τους επενδυτές να λαμβάνουν απόδοση με βάση την επίτευξη προκαθορισμένων κοινωνικών αποτελεσμάτων.
Για παράδειγμα, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Κοινωνικής Καινοτομίας και Επιπτώσεων (ESIIF) είναι ένα κοινωνικό ταμείο επιχειρηματικών κεφαλαίων που επενδύει σε κοινωνικές επιχειρήσεις αρχικών σταδίων σε όλη την Ευρώπη, παρέχοντας τόσο οικονομική όσο και μη οικονομική στήριξη για να βοηθήσει τους οργανισμούς αυτούς να επεκταθούν και να αυξήσουν τον κοινωνικό τους αντίκτυπο.
Η εμφάνιση των πλατφορμών crowdfunding έπαιξε επίσης σημαντικό ρόλο στην ενδυνάμωση των κοινωνικών επιχειρήσεων να έχουν πρόσβαση σε εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης. Πλατφόρμες όπως το Kickstarter, το Indiegogo και το Ulule έδωσαν τη δυνατότητα στις κοινωνικές επιχειρήσεις να συνεργαστούν άμεσα με μια ευρύτερη κοινότητα υποστηρικτών, επιτρέποντάς τους να συγκεντρώσουν κεφάλαια, να ενισχύσουν την αναγνωρισιμότητα του εμπορικού σήματος και να δοκιμάσουν τη βιωσιμότητα των λύσεών τους.
Ενώ το χρηματοδοτικό τοπίο για τις κοινωνικές επιχειρήσεις στην Ευρώπη είναι γενικά πιο υποστηρικτικό από ό,τι σε πολλές άλλες περιοχές, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η διαθεσιμότητα και η προσβασιμότητα αυτών των χρηματοδοτικών πλεονεκτημάτων μπορεί να διαφέρει σημαντικά από χώρα σε χώρα και από περιοχή σε περιοχή. Το επίπεδο της κυβερνητικής στήριξης, η ωριμότητα του οικοσυστήματος των κοινωνικών επιχειρήσεων και οι γενικές οικονομικές συνθήκες μπορούν να επηρεάσουν τους οικονομικούς πόρους και τα κίνητρα που είναι διαθέσιμα στις κοινωνικές επιχειρήσεις σε μια συγκεκριμένη χώρα ή περιοχή.
Επιπλέον, καθώς ο τομέας των κοινωνικών επιχειρήσεων συνεχίζει να αναπτύσσεται, υπάρχει συνεχής ανάγκη να διασφαλιστεί ότι οι μηχανισμοί χρηματοδοτικής στήριξης εξακολουθούν να ανταποκρίνονται στις εξελισσόμενες ανάγκες και προκλήσεις που αντιμετωπίζουν αυτές οι οργανώσεις. Οι φορείς χάραξης πολιτικής, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και η κοινότητα των κοινωνικών επιχειρήσεων πρέπει να συνεργάζονται για τη συνεχή βελτίωση και βελτίωση του χρηματοπιστωτικού τοπίου, διασφαλίζοντας ότι οι κοινωνικές επιχειρήσεις έχουν πρόσβαση στους πόρους που χρειάζονται για να ευδοκιμήσουν και να επεκτείνουν τον αντίκτυπό τους.
Συμπερασματικά, το ευρωπαϊκό τοπίο προσφέρει μια σειρά από οικονομικά πλεονεκτήματα και μηχανισμούς στήριξης που ανταποκρίνονται στις μοναδικές ανάγκες των κοινωνικών επιχειρήσεων. Από εξειδικευμένες πηγές χρηματοδότησης και φορολογικά κίνητρα έως καινοτόμα χρηματοδοτικά μέσα και εναλλακτικές πλατφόρμες χρηματοδότησης, οι κοινωνικές επιχειρήσεις στην Ευρώπη έχουν πρόσβαση σε ένα ευρύ φάσμα χρηματοδοτικών πόρων που μπορούν να τις βοηθήσουν να διατηρήσουν τις δραστηριότητές τους, να κλιμακώσουν τον αντίκτυπό τους και να συμβάλουν στη δημιουργία ενός πιο δίκαιου και βιώσιμου μέλλοντος.
Καθώς η παγκόσμια επιθυμία για κοινωνικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο συνεχίζει να αυξάνεται, το τοπίο των κοινωνικών επιχειρήσεων έχει γίνει όλο και πιο δυναμικό και ποικιλόμορφο, ιδίως σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ενώ η έννοια της κοινωνικής επιχειρηματικότητας έχει κερδίσει έδαφος παγκοσμίως, τα νομικά πλαίσια που διέπουν και υποστηρίζουν τις κοινωνικές επιχειρήσεις διαφέρουν σημαντικά από χώρα σε χώρα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του ευρωπαϊκού νομικού τοπίου για τις κοινωνικές επιχειρήσεις είναι ο βαθμός αναγνώρισης και υποστήριξης που παρέχεται από τις επιμέρους εθνικές κυβερνήσεις. Τις τελευταίες δεκαετίες, αρκετές ευρωπαϊκές χώρες έχουν λάβει προληπτικά μέτρα για τη θέσπιση νομικών ορισμών, νομικών μορφών και κανονιστικών πλαισίων ειδικά προσαρμοσμένων στις κοινωνικές επιχειρήσεις.
Για παράδειγμα, η Ιταλία ήταν ένα από τα πρώτα ευρωπαϊκά έθνη που εισήγαγε μια νομική μορφή για τις κοινωνικές επιχειρήσεις το 2006, γνωστή ως "κοινωνικός συνεταιρισμός". Αυτή η νομική δομή παρείχε στις κοινωνικές επιχειρήσεις μια σαφή νομική ταυτότητα, μαζί με διάφορα φορολογικά οφέλη και οικονομικά κίνητρα για την υποστήριξη των δραστηριοτήτων τους. Ομοίως, το Ηνωμένο Βασίλειο εισήγαγε τη νομική μορφή "Community Interest Company" (CIC) το 2005, η οποία έκτοτε έχει γίνει δημοφιλής επιλογή για τις κοινωνικές επιχειρήσεις στη χώρα.
Άλλες χώρες, όπως η Γαλλία, έχουν υιοθετήσει μια πιο περιεκτική προσέγγιση, ενσωματώνοντας τις κοινωνικές επιχειρήσεις στα ευρύτερα νομικά τους πλαίσια για την κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία. Το 2014, η Γαλλία εισήγαγε το νομικό καθεστώς της "κοινωνικής και αλληλέγγυας επιχείρησης" (Entreprise Sociale et Solidaire), το οποίο περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα οργανώσεων, συμπεριλαμβανομένων των συνεταιρισμών, των αλληλασφαλιστικών εταιρειών και των ενώσεων, εφόσον τηρούν συγκεκριμένα κριτήρια σχετικά με την κοινωνική αποστολή και τη δομή διακυβέρνησής τους.
Το νομικό πλαίσιο γίνεται ακόμη πιο ποικιλόμορφο αν λάβουμε υπόψη τα διάφορα φορολογικά κίνητρα, τις πολιτικές προμηθειών και τα χρηματοδοτικά προγράμματα που έχουν εφαρμόσει οι διάφορες ευρωπαϊκές χώρες για τη στήριξη των κοινωνικών επιχειρήσεων. Για παράδειγμα, ορισμένα κράτη, όπως το Βέλγιο και οι Κάτω Χώρες, έχουν θεσπίσει φορολογικές απαλλαγές ή μειωμένους φορολογικούς συντελεστές για τις εγγεγραμμένες κοινωνικές επιχειρήσεις, ενώ άλλα, όπως η Πορτογαλία και η Ισπανία, έχουν θέσει ως προτεραιότητα τη συμπερίληψη κοινωνικών επιχειρήσεων στις διαδικασίες σύναψης δημόσιων συμβάσεων.
Επιπλέον, η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του νομικού περιβάλλοντος για τις κοινωνικές επιχειρήσεις σε ολόκληρη την ήπειρο. Το 2011, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε μια πρωτοβουλία για τις κοινωνικές επιχειρήσεις, η οποία αποσκοπούσε στη δημιουργία ενός ευνοϊκού οικοσυστήματος για τις κοινωνικές επιχειρήσεις, παρέχοντας συστάσεις πολιτικής, μηχανισμούς χρηματοδότησης και διασυνοριακές συνεργασίες.
Η ΕΕ έχει επίσης θεσπίσει διάφορα χρηματοδοτικά προγράμματα, όπως το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, τα οποία έχουν διαθέσει σημαντικούς πόρους για τη στήριξη της ανάπτυξης και της μεγέθυνσης των κοινωνικών επιχειρήσεων. Αυτές οι πρωτοβουλίες σε επίπεδο ΕΕ έχουν συμβάλει στην προώθηση ενός πιο εναρμονισμένου και υποστηρικτικού νομικού τοπίου για τις κοινωνικές επιχειρήσεις, ακόμη και αν οι συγκεκριμένες εθνικές προσεγγίσεις διαφέρουν.
Παρά τις εξελίξεις αυτές, το νομικό πλαίσιο για τις κοινωνικές επιχειρήσεις στην Ευρώπη παραμένει κατακερματισμένο και ασυνεπές. Πολλές χώρες εξακολουθούν να μην διαθέτουν σαφή νομικό ορισμό ή ειδική νομική μορφή για τις κοινωνικές επιχειρήσεις, αφήνοντας τις οργανώσεις αυτές να περιηγηθούν στις ασάφειες των υφιστάμενων νομικών δομών, όπως οι μη κερδοσκοπικές οργανώσεις, οι συνεταιρισμοί ή οι παραδοσιακές κερδοσκοπικές επιχειρήσεις.
Αυτή η έλλειψη νομικής σαφήνειας μπορεί να δημιουργήσει σημαντικές προκλήσεις για τις κοινωνικές επιχειρήσεις, ιδίως όταν πρόκειται για την πρόσβαση σε χρηματοδότηση, την πλοήγηση στη φορολογία και τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των δραστηριοτήτων τους. Χωρίς ένα σαφές και υποστηρικτικό νομικό πλαίσιο, οι κοινωνικές επιχειρήσεις ενδέχεται να αντιμετωπίσουν δυσκολίες στη διάκριση από άλλους τύπους οργανισμών, στην εξασφάλιση επενδύσεων και στη συμμετοχή στις διαδικασίες σύναψης δημόσιων συμβάσεων.
Επιπλέον, η ποικιλομορφία των νομικών προσεγγίσεων σε ολόκληρη την Ευρώπη μπορεί να δημιουργήσει εμπόδια για τις κοινωνικές επιχειρήσεις που επιδιώκουν να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους ή να συνεργαστούν πέρα από τα εθνικά σύνορα. Η πλοήγηση στα διαφοροποιημένα ρυθμιστικά περιβάλλοντα σε διάφορες χώρες μπορεί να είναι μια πολύπλοκη και απαιτητική σε πόρους προσπάθεια, που ενδεχομένως να εμποδίζει την ανάπτυξη και την επεκτασιμότητα των κοινωνικών επιχειρήσεων με πανευρωπαϊκό όραμα.
Παρά τις προκλήσεις αυτές, η αυξανόμενη αναγνώριση της σημασίας των κοινωνικών επιχειρήσεων για την αντιμετώπιση των κοινωνικών προκλήσεων έχει οδηγήσει σε αυξημένες προσπάθειες για την εναρμόνιση του νομικού τοπίου σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις κοινωνικές επιχειρήσεις, καθώς και το πιο πρόσφατο σχέδιο δράσης για την κοινωνική οικονομία, ενθάρρυναν τα κράτη μέλη να υιοθετήσουν πιο συνεκτικές και υποστηρικτικές πολιτικές για τις κοινωνικές επιχειρήσεις.
Επιπλέον, διάφοροι οργανισμοί σε επίπεδο ΕΕ, όπως η διεπιστημονική ομάδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την κοινωνική οικονομία και τις κοινωνικές επιχειρήσεις, έχουν ταχθεί υπέρ της ανάπτυξης ενός κοινού νομικού πλαισίου ή μιας σειράς προτύπων για τις κοινωνικές επιχειρήσεις. Οι πρωτοβουλίες αυτές αποσκοπούν στην παροχή ενός πιο συνεκτικού και ευνοϊκού περιβάλλοντος για την ευημερία των κοινωνικών επιχειρήσεων, ανεξάρτητα από την τοποθεσία τους εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Συμπερασματικά, το νομικό πλαίσιο για τις κοινωνικές επιχειρήσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη είναι ένα πολύπλοκο και εξελισσόμενο τοπίο, με ποικίλες εθνικές προσεγγίσεις και διαφορετικούς βαθμούς αναγνώρισης και υποστήριξης. Ενώ ορισμένες χώρες έχουν λάβει προληπτικά μέτρα για τη θέσπιση ειδικών νομικών μορφών και κινήτρων για τις κοινωνικές επιχειρήσεις, άλλες εξακολουθούν να παλεύουν με την ενσωμάτωση αυτών των καινοτόμων οργανισμών στα υφιστάμενα νομικά τους πλαίσια.
Καθώς το οικοσύστημα των κοινωνικών επιχειρήσεων συνεχίζει να αναπτύσσεται και να ωριμάζει, η ανάγκη για ένα πιο εναρμονισμένο και υποστηρικτικό νομικό περιβάλλον γίνεται όλο και πιο επιτακτική. Με την προώθηση ενός συνεκτικού και ευνοϊκού νομικού τοπίου, τα ευρωπαϊκά έθνη και η ΕΕ στο σύνολό της μπορούν να δώσουν στις κοινωνικές επιχειρήσεις τη δυνατότητα να κλιμακώσουν τον αντίκτυπό τους, να συνεργαστούν διασυνοριακά και να συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης σε ολόκληρη την ήπειρο.
